Bài học từ những biến động trong thập niên 1930
Jill Lepore
Lần cuối cùng nền dân chủ suýt bị chết trên toàn thế giới và gần như cùng một lúc, người Mỹ đã tranh luận về nó, và sau đó họ cố gắng sửa chữa nó. “Tương lai của nền dân chủ là chủ đề số một trong cuộc thảo luận sôi nổi đang diễn ra trên khắp nước Mỹ,” một người đóng góp cho tờ New York Times đã viết vào năm 1937. “Trong Cơ quan lập pháp, qua đài phát thanh, tại bàn ăn trưa, trong phòng khách, tại các cuộc họp của các diễn đàn và trong tất cả các nhóm công dân ở khắp mọi nơi, mọi người đang nói về lối sống dân chủ.” Mọi người cãi nhau và mọi người la hét, và họ cũng đặt ra các quy tắc. “Ông là một tên nói láo!” một anh chàng hét lên từ khán giả trong một cuộc tranh luận chính trị được nghe trên đài phát thanh bởi mười triệu người Mỹ, từ Missoula[1] đến Tallahassee. “Này, này, chúng tôi không cho phép dùng từ ngữ đó,” người điều hành nói một cách bình tĩnh và yêu cầu anh ta rời đi.
Vào những năm 1930, bạn có thể tin tưởng vào việc đội Yankees giành chiến thắng trong giải World Series, những cơn bão bụi hoành hành trên thảo nguyên, những nhà truyền giáo Tin lành rao giảng trên đài phát thanh, Franklin Delano Roosevelt sống trong toà Bạch Ốc n, gười ta xếp hàng dài cả mấy dãy nhà để lấy thức ăn ‘từ thiện’, và các nền dân chủ đang chết dần chết mòn, từ dãy núi Andes[2] đến dãy Urals và rặng Alps.
Năm 1917, Chính phủ Woodrow Wilson đã hứa rằng chiến thắng trong cuộc Đại chiến sẽ “làm cho thế giới trở nên an toàn cho nền dân chủ.” Hòa bình đã tạo ra gần một chục quốc gia mới từ các đế chế cũ của Nga, Ottoman và Áo. Số lượng các nền dân chủ trên thế giới tăng lên; sự lan rộng của các chính quyền dân chủ-tự do bắt đầu xuất hiện không thể tránh khỏi. Nhưng điều này không hơn gì một sự mơ mộng. Các nền dân chủ non trẻ lớn lên, chập chững, chao đảo và sụp đổ: Hungary, Albania, Ba Lan, Litva, Nam Tư. Ở các bang cũ cũng vậy, quần chúng tuyệt vọng đã chuyển sang chủ nghĩa độc tài. Benito Mussolini tiến vào Rome vào năm 1922. Phải mất một thế kỷ rưỡi các quân vương châu Âu cai trị bằng quyền thiên mệnh và vũ lực mới được thay thế bằng các nền dân chủ hợp hiến và pháp trị. Bây giờ Chủ nghĩa Phát xít và Chủ nghĩa Cộng sản đã lật đổ các chính phủ này chỉ trong vài tháng, thậm chí trước khi thị trường chứng khoán sụp đổ năm 1929 và sự khốn khổ xảy ra sau đó.
“Văn bia cho nền dân chủ là mốt thời nay,” Felix Frankfurter, người sắp trở thành Thẩm phán Tòa án Tối cao, đã viết một cách buồn bã vào năm 1930. Năm khủng khiếp sau đó khác với mọi năm trong lịch sử thế giới, theo nhà sử học người Anh Arnold Toynbee: “Vào năm 1931, đàn ông và phụ nữ trên khắp thế giới đã suy nghĩ nghiêm túc và thảo luận thẳng thắn về khả năng hệ thống xã hội phương Tây có thể bị phá vỡ và ngừng hoạt động.” Khi Nhật Bản xâm lược Mãn Châu, Hội Quốc Liên đã lên án việc sáp nhập nhưng vô ích. “Nhà nước tự do nhất định sẽ bị diệt vong,” Mussolini tiên đoán vào năm 1932. “Tất cả các thử nghiệm chính trị của thời đại chúng ta đều phản tự do.” Đến năm 1933, năm Adolf Hitler lên nắm quyền, nhà bình luận chính trị người Mỹ Walter Lippmann đang nói với một cử tọa là sinh viên tại đại học Berkeley rằng “mối quan hệ cũ giữa đại đa số người dân trên trái đất đã biến mất.” Tiếp theo là gì? Nhiều văn bia hơn: Hy Lạp, Romania, Estonia và Latvia. Các nhà độc tài nhân lên ở Bồ Đào Nha, Uruguay, Tây Ban Nha. Nhật xâm lược Thượng Hải. Mussolini xâm lược Ethiopia. “Thế kỷ hiện tại là thế kỷ của chuyên quyền đã tuyên bố, “Đây là thế kỷ của Cánh hữu, thế kỷ của Phát xít.”
Nền dân chủ Mỹ cũng vậy, chao đảo, suy yếu vì tham nhũng, độc quyền, thờ ơ, bất bình đẳng, bạo lực chính trị, lừa đảo chính trị, bất công chủng tộc, thất nghiệp, thậm chí chết đói. “Chúng ta không nghi ngờ tương lai và bản chất của nền dân chủ,” F.D.R. trong Diễn văn Nhậm chức đầu tiên của mình, nói với người dân Mỹ rằng điều duy nhất họ phải lo sợ chính là nỗi sợ hãi. Nhưng còn nhiều điều đáng sợ hơn, bao gồm cả niềm tin đang suy giảm của chính người Mỹ vào chính phủ do người dân tự cai trị. Dân chủ nghĩa là gì? Đài NBC hỏi thính giả. “Người da đen chúng tôi có tin vào dân chủ không?” W. E. B. Du Bois[3] đã hỏi độc giả trên chuyên mục báo của ông ta. Nó có thể xảy ra ở đây? Sinclair Lewis đã hỏi vào năm 1935. Người Mỹ đau khổ, đói khát và băn khoăn. Nhà sử học Charles Beard, trong bài tiểu luận mà ông vẫn thường bàn về “Tương lai của nền dân chủ ở Hoa Kỳ,” đã dự đoán rằng nền dân chủ Hoa Kỳ sẽ trường tồn, nếu chỉ vì “ở Mỹ, không có Rome, không có Berlin để tiến vào.” Một số người Mỹ quay sang chủ nghĩa cộng sản. Một số quay sang chủ nghĩa phát xít. Và rất nhiều người, lo lắng về việc liệu nền dân chủ Mỹ có thể tồn tại qua cuối thập kỷ này hay không, đã cố gắng cứu nó.
“Vẫn chưa quá muộn,” Jimmy Stewart[4] cầu xin Quốc hội, giọng khàn khàn, kiệt sức, trong phim “Mr. Smith Goes to Washington,” vào năm 1939. “Những nguyên tắc vĩ đại sẽ không bị mai một khi chúng được đưa ra ánh sáng.” Vẫn chưa quá muộn. Vẫn chưa quá muộn.
Có một kiểu giống nhau mà bạn thấy trong các bức ảnh gia đình, thế hệ này qua thế hệ khác. Đôi tai giống nhau, chiếc mũi trông buồn cười giống nhau. Đôi khi hậu duệ bây giờ trông rất giống tiền nhân hồi đó. Tuy nhiên, thật khó để biết liệu sự giống nhau có sâu hơn bề dày của da hay không.
Vào những năm 1990, khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, các nền dân chủ đã phát triển phong phú hơn, giống như chúng đã từng có sau khi Chiến tranh thế giới thứ nhất kết thúc. Như mọi khi, tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh đối với các nền dân chủ luôn ở mức cao: các nền dân chủ non trẻ có xu hướng chết ngay từ trong nôi. Bắt đầu từ khoảng năm 2005, số lượng các nền dân chủ trên khắp thế giới bắt đầu giảm xuống giống như những năm 1930. Các nhà độc tài lên nắm quyền: Vladimir Putin ở Nga, Recep Tayyip Erdoğan ở Thổ Nhĩ Kỳ, Viktor Orbán ở Hungary, Jarosław Kaczyński ở Ba Lan, Rodrigo Duterte ở Philippines, Jair Bolsonaro ở Brazil và Donald J. Trump ở Hoa Kỳ.
“Nền dân chủ Hoa Kỳ,” như một vấn đề của lịch sử, là nền dân chủ có dấu hoa thị,[5] biểu tượng tên của A-Rod[6] sẽ cần nếu anh ta được giới thiệu vào Đại sảnh Danh vọng. Mãi cho đến khi Đạo luật Quyền Công dân năm 1964 và Đạo luật Quyền Bầu cử năm 1965, Hoa Kỳ mới có thể được cho là đã đáp ứng các điều kiện cơ bản cho sự bình đẳng chính trị cần thiết trong một nền dân chủ. Tuy nhiên, không phải so với quá khứ mà so với những người đương thời, nền dân chủ Hoa Kỳ trong thế kỷ 21 đang tàn lụi.
Chỉ số Dân chủ đánh giá một trăm sáu mươi bảy quốc gia, hàng năm, trên thang điểm từ “dân chủ đầy đủ” đến “chế độ độc tài.” Năm 2006, Hoa Kỳ là một “nền dân chủ đầy đủ,” quốc gia dân chủ thứ mười bảy trên thế giới. Vào năm 2016, chỉ số này lần đầu tiên đánh giá Hoa Kỳ là một “nền dân chủ có nhiều khiếm khuyết,” và kể từ đó, nền dân chủ Hoa Kỳ ngày càng có nhiều khiếm khuyết hơn. Đúng là Hoa Kỳ vẫn chưa có một Rome hay một Berlin để tiến bước. Điều đó đã không cứu quốc gia khỏi thông tin sai lệch, phân biệt chủng tộc, khủng bố trong nước, vi phạm nhân quyền, không khoan dung chính trị, sự cai trị của đám đông trên mạng xã hội, chủ nghĩa dân tộc da trắng, Tổng thống tội phạm, Quốc hội quý tộc, Chính quyền Tổng thống tham nhũng, tấn công báo chí , sự phân cực chính trị làm tê liệt, phá hoại các cuộc bầu cử và sự hỗn loạn về nhận thức.
Không có gì làm sâu sắc hơn sự đánh giá cao của một người đối với nền dân chủ bằng việc chứng kiến sự sụp đổ của nó. Mussolini gọi Ý và Đức là “những nền dân chủ vĩ đại và lành mạnh nhất tồn tại trên thế giới ngày nay,” và Hitler thích nói rằng, với Đức Quốc xã, ông ta đã đạt được một “nền dân chủ đẹp đẽ,” khiến nhà bình luận chính trị người Mỹ Dorothy Thompson nhận xét về Nhà nước phát xít, “Nếu nó định tự gọi mình là dân chủ thì tốt hơn hết chúng ta nên tìm một từ khác cho những gì chúng ta có và những gì chúng ta muốn.” Vào những năm 1930, người Mỹ không tìm thấy từ nào khác. Nhưng họ đã làm việc để quyết định những gì họ muốn, hình dung ra và xây dựng nó. Thompson, người từng là phóng viên nước ngoài ở Đức và Áo và đã phỏng vấn Lãnh tụ Quốc xã (Furher), đã nói trong một chuyên mục tiếp cận tám triệu độc giả, “Hãy chắc chắn rằng bạn biết những gì bạn chuẩn bị bảo vệ.”
Một nghịch lý của nền dân chủ là cách tốt nhất để bảo vệ nó là tấn công nó, đòi hỏi nó nhiều hơn, bằng cách chỉ trích, phản đối và bất đồng chính kiến. Nền dân chủ Mỹ vào những năm 1930 có rất nhiều người chỉ trích, cả cánh tả và cánh hữu, từ những người Mỹ gốc Mexico phản đối chế độ trục xuất tàn bạo đến những doanh nhân tin rằng Guao ước Mới[7] là vi hiến. W. E. B. Du Bois dự đoán rằng, trừ khi Hoa Kỳ đáp ứng các nghĩa vụ của mình đối với phẩm giá và sự bình đẳng của tất cả các công dân của mình và chấm dứt sự say mê của mình đối với các tập đoàn, nền dân chủ Hoa Kỳ sẽ thất bại: “Nếu Hoa Kỳ định sử dụng sức mạnh này để buộc thế giới phải có thành kiến về màu da và đối kháng chủng tộc; nếu nó sẽ sử dụng sức mạnh này để tạo ra các triệu phú, gia tăng quy tắc giàu có và phá vỡ chính phủ dân chủ ở khắp mọi nơi; nếu nó ngày càng ủng hộ phản động, chủ nghĩa phát xít, quyền lực tối cao của người da trắng và chủ nghĩa đế quốc; nếu nó sẽ thúc đẩy chiến tranh chứ không phải hòa bình; thì nước Mỹ sẽ đi theo con đường của Đế chế La Mã.”
Nhà sử học Mary Ritter Beard đã cảnh báo rằng nền dân chủ Mỹ sẽ không thể chống lại “những kẻ thù tàn nhẫn của nó—chiến tranh, chủ nghĩa phát xít, sự ngu dốt, nghèo đói, khan hiếm, thất nghiệp, tội phạm tàn bạo, đàn áp chủng tộc, ham muốn quyền lực của đàn ông và dấu vết khốn khổ của đàn bà dưới bóng tối đáng sợ của đàn ông”—trừ khi người Mỹ có thể hình dung ra một nền dân chủ trong tương lai, trong đó phụ nữ sẽ không còn bị cấm đảm nhận các vị trí lãnh đạo: “Nếu chúng ta không hình dung tương lai của mình như vậy, thì không có Đạo luật Dân quyền[8] nào dành cho nam cũng như nữ, đáng giá tờ giấy in ra nó.
Nếu Hoa Kỳ không đi theo con đường của Đế chế La Mã và Đạo luậtDân quyền vẫn có giá trị hơn tờ giấy in nó, thì đó là bởi vì kể từ đó, rất nhiều người đã tiếp tục chiến đấu cuộc chiến mà Du Bois và Ritter Beard đã chiến đấu. Đã có thắng và thua. Cuộc chiến đang tiếp diễn.
Liệu có hệ thống cai trị nào ngoại trừ chủ nghĩa cực đoan có thể kìm hãm sự hỗn loạn của suy thoái kinh tế không? Vào những năm 1930, người dân trên khắp thế giới, những người theo chủ nghĩa tự do, hy vọng rằng Hoa Kỳ sẽ có thể tìm thấy một con đường trung gian, ở đâu đó giữa sự độc hại của nền kinh tế do nhà nước điều hành và sự tàn nhẫn của chủ nghĩa tư bản laissez-faire. Roosevelt đã vận động tranh cử vào năm 1932 với lời hứa giải cứu nền dân chủ Mỹ bằng một “Giao ước Mới với người dân Mỹ.” Con đường thứ ba của ông gồm có: cứu trợ, phục hồi và cải cách. Ông đã thắng cử ở 42 trong số 48 bang, và đánh bại người đương nhiệm, Herbert Hoover, với tỷ lệ Cử tri đoàn 472 trên 59. Trước tình trạng khẩn cấp quốc gia khi Roosevelt nhậm chức, Quốc hội đã trao cho ông gần như hoàn toàn tự do, ngay cả khi các nhà phê bình nêu lên rằng các quyền lực mà ông đảm nhận hầu như không khác quyền lực của nhà độc tài.
Những người theo Giao ước Mới đang cố gắng cứu nền kinh tế; cuối cùng họ đã cứu được nền dân chủ. Họ đã xây dựng một nước Mỹ mới; họ đã kể một câu chuyện mới của nước Mỹ. Trong các dự án Giao ước Mới, mọi người từ các vùng khác nhau của đất nước đã sát cánh bên nhau làm việc, xây dựng đường xá, cầu cống và đập nước, mọi thứ từ Đường hầm Lincoln đến Đập Hoover, cùng nhau tham gia vào một nỗ lực chung, kề vai sát cánh, chung tay vào vận chuyển bánh xe và cùng nhau kéo bễ . Nhiều trong số các dự án công trình công cộng đó, như giao thông tốt hơn và điện khí hóa tốt hơn, cũng đưa các cộng đồng xa xôi, đến tận thị trấn nhỏ nhất hoặc trang trại xa xôi nhất, trở thành một nền văn hóa quốc gia, một nền văn hóa được làm giàu bằng các quỹ mới dành cho nghệ thuật, sân khấu, âm nhạc, và kể chuyện. Với đài phát thanh, hơn bất kỳ công nghệ liên lạc nào khác, trước hay sau đó, người Mỹ đã cảm nhận được nỗi đau chung và lý tưởng chung: họ lắng nghe tiếng nói của nhau.
Điều này không xảy ra một cách tình cờ. Các nhà văn, diễn viên, đạo diễn và đài truyền thanh truyền hình đã biến nó thành hiện thực. Họ tận tâm sử dụng phương tiện để mang mọi người lại với nhau. Chẳng hạn, bắt đầu từ năm 1938, Cơ quan Quản lý Tiến độ Công trình của F.D.R. đã sản xuất một loạt phim truyền hình dài 26 tuần cho đài CBS có tựa đề “Tất cả người Mỹ, Tất cả người nhập cư,” được viết bởi Gilbert Seldes, cựu biên tập viên của The Dial. “Điều gì đã đưa mọi người đến đất nước này từ bốn phương trời?” một cuốn sách nhỏ được phân phát cho các giáo viên giải thích loạt câu hỏi. “Họ đã mang những món quà gì? Vấn đề của họ là gì? Những vấn đề nào vẫn chưa được giải quyết?” Đêm chung kết tôn vinh cuộc thử nghiệm của người Mỹ: “Câu chuyện về cuộc phiêu lưu kỳ thú! Kỷ lục về một sự kiện chưa từng có trong lịch sử nhân loại!”
Không có tác phẩm nào ở thế kỷ 21 tương đương với “Tất cả người Mỹ, Tất cả người nhập cư” của Seldes bởi vì việc một nghệ sĩ nghiêm túc viết theo phong cách này, cho khán giả này và cho mục đích này không còn được chấp nhận nữa. (Ở một số khu vực, điều đó thậm chí còn khó được chấp nhận vào thời điểm đó.) Tình yêu của những người bình thường, tình cảm dành cho những người bình thường, sự quan tâm đến lợi ích chung: đây là những đặc điểm của văn bản và nghệ thuật hay nhất của những năm 1930. Chúng không phải là những đề tài được phổ biến gần đây.
Người Mỹ bầu F.D.R. làm tổng thống nhiệm kỳ hai vào năm 1936 với một tỷ lệ lớn nhất trong lịch sử đất nước. Các tạp chí Mỹ tiếp tục xu hướng từ những năm 20, trong đó hầu như không có tháng nào trôi qua mà không có bài đánh giá: “Nền dân chủ có diệt vong không?” “Dân chủ có thể tồn tại?” (Đó là phiên bản thế kỷ trước của những tựa sách gần đây hơn, chẳng hạn như “Chế độ dân chủ kết thúc như thế nào,” “Tại sao chủ nghĩa tự do lại thất bại,” “Phe hữu mất trí như thế nào?” và “Chế độ dân chủ chết như thế nào?” Cũng đôi tai đó, chiếc mũi hài hước đó .) Vào năm 1934, tờ Christian Science Monitor đã xuất bản một cuộc tranh luận có tên “Dân chủ sẽ đi về đâu?” đề cập đến “tất cả những ai đang nghĩ về tương lai của nền dân chủ—và những ai chưa nghĩ đến.” Tờ báo chọn hai đối thủ, hai học giả người Anh: Alfred Zimmern, một nhà sử học từ Oxford, bên phải, và Harold Laski, một nhà lý luận chính trị từ Trường Kinh tế London, bên trái. “Tiến sĩ. Zimmern nói trên thực tế rằng nơi nào nền dân chủ thất bại thì nó đã không thực sự được thử nghiệm,” các biên tập viên giải thích. “Giáo sư Laski nhìn thấy một cuộc xung đột không thể giải quyết giữa ý tưởng về bình đẳng chính trị trong nền dân chủ và thực tế về sự bất bình đẳng kinh tế trong chủ nghĩa tư bản, và mong đợi ít nhất là tạm thời sử dụng Chủ nghĩa phát xít hoặc chế độ độc tài tư bản.” Một mặt, nền dân chủ Mỹ an toàn; mặt khác, nền dân chủ Mỹ không an toàn.
Zimmern và Laski đã thực hiện các chuyến đi diễn thuyết ở Hoa Kỳ, một phần trong đoàn diễu hành dài của các giáo sư thỉnh giảng được đưa đến đây để tiên đoán về tương lai của nền dân chủ. Laski đã phát biểu trước đám đông 3.000 người tại Hội trường Hiến pháp của bang Washington. “Laski kể về cách cứu nền dân chủ,” tờ Washington Post đưa tin. Zimmern đã thực hiện một loạt bài giảng có tựa đề “Tương lai của nền dân chủ” tại Đại học Buffalo, trong đó ông cảnh báo rằng nền dân chủ đã bị làm suy yếu dần bởi một tầng lớp quý tộc mới gồm những chuyên gia tự xưng. Ông tuyên bố một cách chuyên nghiệp: “Tôi không sẵn sàng để được cai trị bởi các chuyên gia hơn là tôi sẵn sàng được cai trị bởi cựu hoàng Kaiser.”[9]
Năm 1935 tình cờ đánh dấu một trăm năm ngày xuất bản cuốn sách “Nền dân chủ ở Mỹ” của Alexis de Tocqueville, một dịp gợi ra nhiều bài thuyết trình hơn từ các trí thức châu Âu đến Hoa Kỳ để nhận xét về hệ thống chính quyền và tính cách của người dân nước này. Theo gót Tocqueville, Heinrich Brüning, một học giả và cựu Thủ tướng Đức, thuyết trình tại đại học Princeton về “Khủng hoảng Dân chủ”; nhà lý luận chính trị người Thụy Sĩ William Rappard đã đặt tiêu đề tương tự cho một loạt bài giảng mà ông đã giảng tại Đại học Chicago. Trong “Những triển vọng cho nền dân chủ,” nhà sử học người Scotland và sau này là người tham gia chương trình đố vui trên đài phát thanh BBC, Denis W. Brogan, đưa ra một chút u ám: “Những người bảo vệ nền dân chủ, những nhà tư tưởng và nhà văn vẫn tin vào giá trị của nó, có nguy cơ phải chịu đau khổ như số phận của Aristotle, người luôn để mắt đến thành-quốc vào thời điểm mà hình thức chính phủ đó đang bị thu nhỏ bởi sự trỗi dậy của đế chế thế giới của Alexander.” Brogan phòng ngừa các vụ cá cược của mình bằng cách dự đoán điều tồi tệ nhất. Đó là một mẹo cũ.
Những chuyến tàu vô tận của các học giả cũng được kêu gọi đóng góp cho số lượng tạp chí định kỳ ngày càng tăng ở Mỹ. Năm 1937, tờ The New Republic, lập luận rằng “chưa có thời điểm nào kể từ khi nền dân chủ chính trị trỗi dậy mà các nguyên lý của nó lại bị thách thức nghiêm trọng như hiện nay,” đăng một loạt bài về “Tương lai của nền dân chủ,” gồm các tác phẩm của những người như Bertrand Russell[10] và John Dewey. “Bạn có nghĩ rằng nền dân chủ chính trị hiện đang suy yếu?” các biên tập viên đã hỏi từng nhà văn. Người đóng góp chính cho loạt bài, nhà triết học người Ý Benedetto Croce, đã đặt vấn đề với câu hỏi, may mắn thay, giống như các nhà triết học. “Tôi gọi loại câu hỏi này là ‘thời tiết’,” ông ta càu nhàu. “Nó giống như hỏi, ‘Bạn có nghĩ rằng hôm nay trời sẽ mưa không? Ta có cần mang theo cây dù không? Croce giải thích, vấn đề là các vấn đề chính trị không phải là những thế lực bên ngoài nằm ngoài tầm kiểm soát của chúng ta; nó là những lực trong tầm kiểm soát của chúng ta. “Chúng ta chỉ cần quyết định và hành động.”
Đừng hỏi liệu bạn có cần một chiếc ô hay không. Đi ra ngoài và làm ngừng mưa.
Dưới đây là một số kiểu người đã ra ngoài và ngăn mưa vào những năm 1930: giáo viên, ủy viên hội đồng thành phố, thủ thư, nhà thơ, nhà tổ chức công đoàn, nghệ sĩ, công nhân khu vực, binh lính, nhà hoạt động dân quyền và phóng viên điều tra. Họ biết những gì họ chuẩn bị để bảo vệ và họ bảo vệ nó, mặc dù họ cũng biết rằng họ có nguy cơ bị tấn công từ cả cánh tả và cánh hữu. Charles Beard (chồng của Mary Ritter) đã lên tiếng chống lại ông trùm báo chí William Randolph Hearst, một tuýp Rupert Murdoch vào thời đó, khi ông ta bôi nhọ các học giả và giáo viên là Cộng sản. “Những người đang gây thiệt hại nhiều nhất cho nền dân chủ Hoa Kỳ là những người như Charles A. Beard,” một nhà sử học tại Trinity College ở Hartford, phát biểu tại một trường trung học về chủ đề “Dân chủ và Tương lai,” và cảnh báo chống lại việc đọc sách. Những cuốn sách của Beard — vào thời điểm Đức Quốc xã ở Đức và Áo đang đốt những cuốn sách “không mang tính chất Đức” ở các quảng trường công cộng. Điều đó không thực sự xảy ra ở đây, nhưng vào những năm 1930, bốn trong số năm tổng giám đốc các trường học người Mỹ đề nghị chỉ giao những sách giáo khoa lịch sử Hoa Kỳ “bỏ qua bất kỳ sự kiện nào có khả năng khơi dậy trong đầu học sinh câu hỏi hoặc nghi ngờ về tính công bằng của xã hội chúng ta. trật tự và chính quyền.” Những cuốn sách của Beard, Chúa phù hộ họ, đã làm dấy lên nghi ngờ.
Beard không lùi bước. W.P.A. những người vẽ tranh tường và nghệ sĩ, những người phải chịu cùng một cuộc tấn công. Thay vào đó, Beard chịu khó chỉ ra rằng người Mỹ thích nghĩ mình là người nói giỏi và tranh luận giỏi, những người có một loại thông minh đặc biệt. Không nhất thiết phải học qua sách vở, mà là thông minh đường phố—tính hợp lý, cởi mở, điềm đạm. Beard viết: “Kiểu quy phục trí tuệ phổ quát mà Chủ nghĩa Bolshevism và Chủ nghĩa phát xít đòi hỏi hoàn toàn xa lạ với ‘trí thông minh’ của Mỹ. Có thể, Beard cho phép, bạn có thể gọi đây là sự độc lập bướng bỉnh của tâm trí, hoặc thậm chí là sự ngu ngốc. Ông nhấn mạnh: “Bất kể cách giải thích nào, sự khôn ngoan hay thiếu hiểu biết của chúng ta đều cản trở chúng ta chấp nhận giả định toàn trị về Toàn tri [của nhà nước],” ông nhấn mạnh. “Và ở mức độ này, nó góp phần vào sự tiếp tục của các phương pháp tranh luận; tranh luận, không bao giờ giải quyết được bất cứ điều gì cuối cùng của nền dân chủ chính trị.” Có thể đó là tiếng huýt sáo trong bóng tối, nhưng đôi khi một tiếng huýt sáo là tất cả những gì bạn có.
Dù sao thì càng tranh luận nhiều càng tốt là điều mà George V. Denny, Jr., sinh ra ở Bắc Carolina, đang dựa vào, sau khi một người hàng xóm của ông, ở Scarsdale, tuyên bố rằng ông rất bất đồng với F.D.R. rằng anh ấy không bao giờ lắng nghe ông ta. Denny, người đã giúp điều hành một tổ chức gọi là Liên đoàn Giáo dục Chính trị, nghĩ rằng điều đó thật điên rồ. Năm 1935, ông ra mắt “America’s Town Meet of the Air,” một chương trình tranh luận kéo dài một giờ, được phát sóng toàn quốc trên Blue Network của NBC. Mỗi tập mở đầu bằng cảnh một người “mõ làng” rung chuông loan báo chương trình và hô to, “Cuộc họp thị trấn tối nay! Cuộc họp thị trấn tối nay! Sau đó, Denny điều hành một cuộc tranh luận, thường là giữa ba hoặc bốn thành viên tham gia hội thảo, về một chủ đề gây tranh cãi (Liệu Hoa Kỳ có tự do báo chí thực sự không? Trường học có nên dạy chính trị không?), trước khi mở đầu cuộc thảo luận cho các câu hỏi của hơn một nghìn khán giả . Các cuộc tranh luận được tiến hành tại một giảng đường, thường là ở New York, và được phát sóng cho thính giả tập trung tại các thư viện công cộng trên khắp đất nước, để họ có thể tổ chức các cuộc tranh luận của riêng mình sau khi chương trình kết thúc. “Ngày nay chúng ta đang sống trên bờ vực mỏng manh của lịch sử,” Max Lerner, biên tập viên của tờ The Nation, cho biết vào năm 1938, trong cuộc tranh luận “Cuộc họp thị trấn trên không” về ý nghĩa của nền dân chủ. Tham luận viên của ông bao gồm một người Cộng sản, một người lưu vong từ Nội chiến Tây Ban Nha, một nhà kinh tế chính trị bảo thủ người Mỹ và một nhà bình luận người Nga. “Chúng tôi không mong đợi giải quyết bất cứ điều gì, và do đó chúng tôi đã thành công,” người Tây Ban Nha lưu vong nói vào cuối giờ, đưa ra định nghĩa sau: “Một nền dân chủ là nơi có thể diễn ra ‘Cuộc họp thị trấn trên không’. “
Không ai mong đợi bất cứ ai đưa ra một định nghĩa không thể tranh luận về dân chủ, vì đó chính là sự tranh luận. Hỏi mọi người về ý nghĩa và tương lai của nền dân chủ và lắng nghe họ tranh luận về nó thực sự chỉ là một cách để khiến mọi người vận động “cơ bắp” công dân của họ. Dorothy Thompson từng nói: “Nền dân chủ chỉ có thể được cứu bởi những người đàn ông và phụ nữ dân chủ. “Cuộc chiến chống lại nền dân chủ bắt đầu bằng sự hủy diệt tinh thần dân chủ, phương pháp dân chủ và trái tim dân chủ. Nếu tính khí dân chủ trở nên tồi tệ hơn thành sự phi lý bừa bãi, vốn là bản chất của cái ác, thì cái ác mà chúng ta coi thường và chuẩn bị sẵn sàng để tự vệ chống lại đã giành chiến thắng, mặc dù nó ở cách xa 3.000 dặm và chưa bao giờ di chuyển.”
Kế hoạch đầy tham vọng nhất để lôi kéo người Mỹ vào cùng một phòng và tranh luận với nhau vào những năm 1930 đến từ Des Moines, Iowa, từ một cựu thợ hồ một mắt tên là John W. Studebaker, người đã trở thành tổng giám đốc của các trường học trong thành phố. Studebaker, người sau Thế chiến thứ hai đã giúp tạo ra G.I. Bill, đã có ý tưởng mở những trường học đó vào ban đêm, để công dân có thể tổ chức các cuộc tranh luận. Năm 1933, với sự trợ cấp của Tập đoàn Carnegie và sự hỗ trợ của Hiệp hội Giáo dục Người lớn Hoa Kỳ, ông bắt đầu thử nghiệm 5 năm về giáo dục công dân.
Các cuộc họp bắt đầu lúc 8 giờ kém 15, với bản cập nhật tin tức dài 15 phút, sau đó là bài giảng dài 45 phút và 30 phút tranh luận. Ý tưởng là “những người trong cộng đồng thuộc mọi đảng phái chính trị, tín ngưỡng và quan điểm kinh tế đều có cơ hội tham gia một cách tự do.” Khi Thượng nghị sĩ Guy Gillette, đảng viên Đảng Dân chủ từ Iowa, nói về “Tại sao tôi ủng Giao ước Mới,” thì Thượng nghị sĩ Lester Dickinson, đảng viên Cộng hòa từ Iowa, đã nói về “Tại sao tôi phản đối Giao ước Mới.” Có diễn giả bảo vệ chủ nghĩa phát xít. Có người tấn công chủ nghĩa tư bản. Có người tấn công chủ nghĩa phát xít. Có người bảo vệ chủ nghĩa tư bản. Trong vòng chín tháng đầu tiên của chương trình, mười ba nghìn trong số bảy mươi sáu nghìn người lớn của Des Moines đã tham dự một diễn đàn. Chương trình trở nên phổ biến đến mức vào năm 1934 F.D.R. đã bổ nhiệm Studebaker làm Ủy viên Giáo dục Hoa Kỳ và cuối cùng với sự giúp đỡ của Eleanor Roosevelt,[11] chương trình đã trở thành một phần của Giao ước Mới và nhận được tài trợ của liên bang. Chương trình diễn đàn liên bang bắt đầu ở mười địa điểm thử nghiệm—từ Quận Cam, California, đến Quận Sedgwick, Kansas và Quận Pulaski, Arkansas. Nó bao gồm gần 500 diễn đàn ở 43 bang và có sự tham gia của 2,5 triệu người Mỹ. Ngay cả những người đã kiên định dự đoán sự sụp đổ của nền dân chủ cũng tham gia. “Đối với tôi, dường như đó là phương pháp duy nhất mà chúng ta sẽ đạt được nền dân chủ ở Hoa Kỳ,” Du Bois viết vào năm 1937.
Chính phủ liên bang đã trả tiền cho nó, nhưng mọi thứ khác nằm dưới sự kiểm soát của địa phương và những người bình thường đã làm cho nó hoạt động bằng cách xuất hiện và tham gia. Thông thường, các khu học chánh tìm các diễn giả và quyết định các chủ đề sau khi thu thập các lá phiếu từ cộng đồng. Ở một số vùng của đất nước, ngay cả ở các vùng nông thôn, các cuộc họp được tổ chức bốn và năm lần một tuần. Chúng bắt đầu ở trường học và lan sang Y.M.C.A[12] và Y.W.C.A.s, phòng lao động, thư viện, nhà định cư và doanh nghiệp, trong giờ ăn trưa. Nhiều cuộc họp đã được phát thanh trên đài phát thanh. Những người tham gia các cuộc họp đó đã tranh luận đủ thứ:
Có nên thay đổi quyền lực của Tòa án tối cao?
Công Đoàn Công Ty Có Giúp Người Lao Động Không?
Máy móc có làm con người mất việc không?
Phương Tây phải thoát khỏi phương Đông?
Chúng ta có thể chinh phục nghèo đói không?
Hình phạt tử hình có nên được bãi bỏ?
Tuyên truyền có phải là mối đe dọa không?
Chúng ta có cần một Hiến pháp mới không?
Phụ nữ có nên ra ngoài làm việc?
Nước Mỹ có phải là láng giềng tốt?
Những nỗ lực này không phải lúc nào cũng có hiệu quả. Tuy nhiên, thử chúng vẫn tốt hơn là nói về thời tiết và đợi ai đó đưa cho bạn một chiếc ô.
Khi một cơn bão khủng khiếp tấn công New England vào năm 1938, Tiến sĩ Lorine Pruette, một nhà tâm lý học sinh ra ở Tennessee, người đã viết một bài tiểu luận có tên “Tại sao phụ nữ thất bại” và là người đã thúc giục F.D.R. để chỉ bổ nhiệm phụ nữ trong Nội các của mình, thấy mình bị bỏ lại tại một trang trại ở New Hampshire với một người hàng xóm trẻ tuổi tên Alice Hooper, mười sáu tuổi, học sinh lớp 10 trung học. Trong khi chờ đợi cơn bão qua đi, họ không có việc gì để làm ngoại trừ nghe tin tức, không cần phải nói, liên quan đến tương lai của nền dân chủ. Alice đã hỏi Pruette một câu hỏi: “Mọi người trên đài đang nói về điều gì – nền dân chủ này là gì – nó có nghĩa là gì?” Bằng cách nào đó, cuối cùng, NBC đã sắp xếp một buổi phát sóng từ bờ biển này sang bờ biển khác, trong đó tám nhà tư tưởng lỗi lạc—hai bộ trưởng, ba giáo sư, một cựu đại sứ, một nhà thơ và một nhà báo—cố gắng giải thích cho Alice ý nghĩa của dân chủ. Nền dân chủ Hoa Kỳ đã tìm thấy khoảnh khắc “Vâng, Virginia, có một ông già Noel”, ngoại trừ việc nó lộn xộn hơn và thú vị hơn, bởi vì tám người đó không đồng ý với câu trả lời. Dân chủ, Alice, là điều đáng sợ nhất.
Việc phát sóng đó được thực hiện bởi những người công nhân đã mang điện đến vùng nông thôn New Hampshire; các nhà lập pháp đã ký Đạo luật Truyền thông liên bang năm 1934, bắt buộc phát sóng vì lợi ích công cộng; các giám đốc điều hành tại NBC, những người đã quyết định rằng điều quan trọng là phải chạy chương trình này; hai bộ trưởng, ba giáo sư, cựu đại sứ, nhà thơ và nhà báo đã dành thời gian miễn phí cho một diễn đàn công cộng và đồng ý không đồng ý (agree to disagree) mà không hành động như những tên “cà chớn” khi bất đồng ý kiến; và rất nhiều người Mỹ đã dành thời gian lắng nghe một cách cẩn thận, mặc dù họ còn rất nhiều việc khác phải làm. Thoát khỏi tình trạng bế tắc hiện tại có thể sẽ đòi hỏi một điều gì đó khác biệt, nhưng không hoàn toàn khác biệt. Và đó là điều đáng làm.
Cuộc tranh luận kéo dài một thập kỷ về tương lai của nền dân chủ đã kết thúc vào cuối những năm 1930 – nhưng không phải vì nó đã được giải quyết. Năm 1939, Hội chợ Thế giới khai mạc ở Queens, bang New York với cuộc triển lãm chính giới thiệu câu chuyện về nền dân chủ và phương châm sống động: “Thế giới của Ngày mai.” Các khu hội chợ bao gồm Tòa án Hòa bình, với các gian hàng cho mọi quốc gia. Tuy nhiên, vào thời điểm hội chợ khai mạc, Tiệp Khắc đã rơi vào tay Đức và gian hàng của nó không thể mở được. Ngay sau đó, Edvard Beneš, Tổng thống lưu vong của Tiệp Khắc, đã có một loạt bài giảng tại Đại học Chicago về tương lai của nền dân chủ, vâng, mặc dù ông ít nói về tương lai hơn là nói về quá khứ, và đặc biệt là về hiện tại khủng khiếp, thời kỳ của các truyền thống, luật pháp và thỏa thuận không được tôn trông một cách thô bạo, thời kỳ “khủng hoảng và hỗn loạn về đạo đức và trí tuệ.” Ngay sau đó, nhiều cờ tang hơn đã được mang đến Hội chợ Thế giới, bao gồm Ba Lan, Bỉ, Đan Mạch, Pháp, Luxembourg và Hà Lan. Vào thời điểm Thế giới của Ngày mai đóng cửa, vào năm 1940, một nửa hội trường châu Âu nằm dưới một tấm màn đen.
Chính phủ liên bang đã ngừng tài trợ cho chương trình diễn đàn vào năm 1941. Người Mỹ sẽ bắt đầu tranh luận về tương lai của nền dân chủ, dưới một hình thức khác, chỉ sau khi phe Trục bị đánh bại. Còn bây giờ, đã có một cuộc chiến để chiến đấu. Và vẫn còn những bài luận để xuất bản, nếu không phải về tương lai, thì về hiện tại. Năm 1943, E. B. White nhận được một lá thư từ Hội đồng Nhà văn Chiến tranh, yêu cầu ông viết một tuyên bố về “Ý nghĩa của Dân chủ.” White hơi mệt mỏi với những luận văn kiểu này, nhưng ông biết chúng quan trọng như thế nào. Ông viết lại, “Dân chủ là một yêu cầu từ Ban Chiến tranh, vào một buổi sáng giữa cuộc chiến tranh, muốn biết dân chủ là gì.” Nó có nghĩa là một cái gì đó một lần. Và, vấn đề là, nó vẫn vậy.
Nông Duy Trường chuyển ngữ
© Học Viện ông Dân, June 2023
Bài này được đăng trong ấn bản in của số ra ngày 3 tháng 2 năm 2020, với tiêu đề “Trong Mỗi Giờ Đen Tối.” Jill Lepore là một biên tập viên tại The New Yorker và là giáo sư lịch sử tại Đại học Harvard. Cuốn sách mới nhất của cô ấy là “Những sự thật này: Lịch sử của Hoa Kỳ.”
[1] Missoula /mai-ZU-luh/ một thành phố thuộc tiểu bang Montana miền tây bắc nước Mỹ. Tallahassee là thủ phủ của tiểu bang Florida miền đông nam nước Mỹ.
[2] Andes là rặng núi cao và dài nhất Nam Mỹ châu; Urals là rặng núi ở Nga, và Alps là rặng núi ở Âu châu
[3] Duboise là một lãnh tụ của người da đen; ông cũng là người da đen đầu tiên tốt nghiệp tiến sĩ tại Đại học Harvard. Ông cũng là thành viên sáng lập tổ chức NAACP, một tổ chức đấu tranh cho quyền của người da đen.
[4] Jimmy Stewart tài tử điện ảnh nổi tiếng trong vai chính phim “Mr. Smith goes to Washington.”
[5] Tác giả ám chỉ đó là một nền dân chủ chưa hoàn hảo, vẫn còn “có vấn đề” như Alex Rodriguez vẫn không được bầu vào Đền Danh Vọng.
[6] Alex Rodriguez là cầu thủ baseball nổi tiếng của Mỹ; tuy vậy, ông vẫn không được bầu vào Hall of Fame của Baseball Hoa Kỳ.
[7] Giao ước Mới (New Deal) là chính sách do tổng thống Franklin Delanor Roosevelt ban hành để đối phó với cuộc Đại Khủng hoảng kinh tế tại Mỹ trong thập niên 1930.
[8] Đạo luật Dân quyền (Bill of Rights) là 10 tu chính án đầu tiên của bản Hiến pháp Mỹ vào năm 1791, xác định các quyền căn bản của người dân mà chính quyền không được xâm phạm.
[9] Wilehm Kaiser là vị hoàng đế cuối cùng của nước Phổ (Đức quốc).
[10] Bertrand Russell (1872-1970) là một nhà toán học, triết gia, luận lý gia, và cũng là Bá-linh tước đời thứ ba xứ Russell.
[11] Đệ nhất Phu nhân.
[12] YMCA, YWCA: HỘi Thanh niên/Thanh nữ Thiên chúa giáo (Young Men/Women Christian Association)