Bạn có thể kiểm soát sự việc hoặc là bạn sẽ bị mệt mỏi với bước tiến chậm chạp của thời gian hoặc sẽ tự làm cho mình trở nên không mệt mỏi…
Zachary Slayback
Cuộc Sống Có Thể Đè Bạn Xuống
Bạn không kiểm soát được nhiều điều trong cuộc đời bạn. Bạn không thể kiểm soát cách mà người khác phản ứng lại việc bạn làm. Bạn không thể kiểm soát thời tiết. Bạn không thể kiểm soát các cuộc suy thoái kinh tế. Bạn không thể kiểm soát giá đồng bitcoin.[1] Bạn không thể kiểm soát điều mà những người bạn yêu quý nghĩ gì về bạn.
Hầu như cả đời ta là quá trình học làm sao hiểu đúng cách ứng phó với những thực tế này và chuẩn bị sẵn sàng cho chúng.
Một đời sống đủ đầy là đời sống mà ở đó không phải là bạn luôn luôn hành động ứng phó với những thực tế này. Một đời sống đủ đầy là đời sống mà bạn chuẩn bị sẵn sàng cho những thực tế này và lường trước khi có thể.
Thậm chí những người chuẩn bị tốt cho những thực tại cuộc sống cũng có lúc nản lòng.
Nhưng một cuộc sống được xây dựng trên việc chuẩn bị gánh lấy những gánh nặng cuộc đời, thì hơn hết, đó là một cuộc sống đàng hoàng. Nó không phải là cuộc đời đáng để ghi vào sử sách. Nó không phải là cuộc đời cho người ta ngưỡng mộ (chỉ cần không giống như một gã ngốc luôn nghĩ mình có thể kiểm soát cả vũ trụ). Và chắc chắn rằng đó không phải là cuộc đời đáng sống nếu bạn có sự chọn lựa khác.
Thậm chí những người chuẩn bị tốt cho những thực tại cuộc sống cũng có lúc nản lòng. Sự căng thẳng của công việc, của sếp, của vợ, chồng, con, hàng xóm, việc đi lại, thời tiết, Tổng thống, Quốc hội, tình hình kinh tế, chiếc xe, con chó, trường lớp, những cái ổ gà, rác rưởi ngoài đường, những việc đáo hạn, những giấc mơ vừa qua còn hiện hữu trên nét mặt và ánh mắt của họ như những vết nhăn trên tấm vải bố để vẽ tranh đã từng được căng thẳng thớm. Những vết rạn mà bạn thấy trên bức họa cũ được bảo quản kém, bị vỡ ra bởi nắng, gió, những yếu tố tự nhiên, và mồ hôi từ tay người ta chạm vào, cũng hiện trên mét mặt của những người mệt mỏi vì thực tại cuộc đời.
Họ trở nên mệt nhoài.
Hãy Hành Động, Đừng Bị Động
Cuộc sống không phải chỉ là sự phản ứng đơn thuần. Mỗi cá nhân, mòn mỏi với những chi tiết vụn vặt của cuộc sống và công việc, không chỉ là nạn nhân của kiểu tra tấn nhỏ giọt nước kiểu Tàu. Chúng ta không chỉ là những quả cầu kim loại trên một chiếc Giá treo Newton, truyền năng lượng từ nơi này sang nơi khác khi người ta đâm sầm vào ta, việc không phải do họ cố ý.
Có những yếu tố mà chúng ta có thể kiểm soát.
Bạn có thể kiểm soát khả năng sáng tạo của mình.
Bạn có thể kiểm soát khả năng biểu đạt của mình.
Bạn có thể kiểm soát khả năng của bản thân để tạo ra cái gì đó mới từ cảnh quan xung quanh.
Bạn có thể kiểm soát việc mình có trở nên có năng suất hay không.
Sống có năng suất là một yếu tố năng lực của bạn để chiếm lĩnh thế giới, cải tạo nó, và đặt dấu ấn của mình trên đó, dù việc đó nhỏ bé hay khác lạ đến đâu. Mọi thứ trước khi bạn bắt tay vào là một sự tái tạo. Mọi thứ sau khi bạn bắt tay vào là một sự tái tạo.
Có lẽ bạn không thể kiểm soát việc người ta phản ứng ra sao với tác phẩm của bạn, nhưng bạn có thể kiểm soát liệu tác phẩm của bạn có tạo ra phản ứng nơi họ không.. Không có một ủy ban trung ương nào ngăn ta viết, sáng tạo, vẽ, hay nghĩ. Không còn bất cứ người gác cổng nào nói với bạn là tác phẩm của bạn có đáng được đăng trên các diễn đàn hay phải giữ kín những suy nghĩ của mình.
Cái duy nhất ngăn cản bạn là chính bản thân bạn và những sợ hãi và lo lắng của bạn.
Hãy Tạo Nên Điều Gì Đó, Hãy Làm Điều Gì Đó
Lấy ví dụ việc viết. Bạn đang đọc điều này trên công cụ tuyệt vời nhất, một công cụ đã dân chủ hóa việc viết từ trước cho tới nay. Bạn cũng có thể, khi đọc xong bài này, bắt đầu mở một blog của chính mình, bài viết của chính mình, hay trang web của riêng mình để đáp lại bài viết này. Bạn có thể đóng dấu ấn của mình và bắt đầu con đường dẫn đến năng suất.
Khi bạn bắt tay vào viết và công bố, việc lại viết một điều mới và công bố điều đó sẽ trở nên dễ dàng hơn. Khi bạn viết mỗi ngày, nói theo kiểu Woody Allen là “xuất hiện mỗi ngày,”[2] bạn tạo dựng năng suất và động lực. Chẳng bao lâu, bạn sẽ tác động đến thế giới cũng nhiều như bạn vẫn bị tác động bởi thế giới vậy.
Hành động kiến tạo của bạn là một sự nổi loạn chống lại cuộc sống bị tác động. Có thể bạn vẫn phải ngồi trong xe lúc kẹt xe buổi sáng, nghe đồng nghiệp than phiền về thời tiết, kinh tế, và Tổng thống; bị con không thèm nghe điện thoại, vừa đi vừa nghe tiếng chó nhà hàng xóm sủa càn, nhưng bạn vẫn có thể dành một khoảng thời gian để khước từ bị cuốn theo ngày tồi tệ để trở nên sống có năng suất.
Hãy làm điều này đủ – sáng tạo đủ, viết đủ, nói đủ – và qua những sự sáng tạo càng lúc càng nhiều, bạn sẽ trở thành không biết mệt mỏi. Khi đó, sẽ trở nên thật dễ dàng để sáng tạo và gạt bỏ những điều vụn vặt trong ngày để sự kiến tạo đến với bạn dễ như việc tắm gội hay ăn uống.
Có ít điều mà bạn có thể kiểm soát trong đời.
Bạn có thể kiểm soát liệu bạn có trở nên có năng suất hay không.
Bạn có thể kiểm soát bạn có chọn để sáng tạo hay không.
Bạn có thể kiểm soát việc hoặc sẽ bị héo mòn với những tháng ngày nặng nề trôi hay sẽ tự làm cho mình trở nên không mỏi mệt.
Vũ Văn Duy chuyển ngữ
© Học Viện Công Dân, March 2019
Tác giả: Zachary Slayback
Zak là một nhà truyền thông tâp trung vào các vấn đề giáo dục, đổi mới, và thay đổi xã hội. Ông là tác giả của tựa sách bán chạy nhất (best seller) năm 2016 trên Amazon, The End of School: Reclaiming Education from the Classroom và hiện đang hoàn thiện cuốn The Little Guide to Learning Anything. Ông thường nói về các vấn đề học tập, thay đổi xã hôi, đổi mới, và sự thay đổi bức tranh nghề nghiệp. Ông là một thành viên trong nhóm sáng lập Praxis.
Nguồn: https://fee.org/articles/be-prolific-and-dont-agonize-over-things-outside-your-control/
[1] Một dạng tiền tệ điện tử dùng kỹ thuật số, giao dịch qua máy điện toán.
[2] Câu nói nổi tiếng của Woody Allen: 80% của sự thành công là có mặt, là hiện diện.