Barry Brownstein
Tâm thái (mindset) là thấu kính bên trong cơ thể bạn, qua đó bạn nhận thức và lèo lái cuộc đời mình
Vào một buổi chiều đông khách tại một siêu thị Market Basket ở New Hampshire, tất cả mười bốn quầy tính tiền đều được mở. Nhân viên thu ngân và nhân viên đóng gói tại các quầy tính tiền hầu hết do thiếu niên độc chiếm; trong một lần ghé thăm siêu thị gần đây, tôi đếm được 24 thiếu niên ở phía trước, và thậm chí có nhiều người hơn đang chất hàng vào các kệ khắp các cửa hàng lớn
Tại siêu thị Market Basket, mức lương cho thiếu niên làm việc bán thời gian nằm trong khoảng 8 đô la – 9 đô la một giờ trong khi nhân viên làm việc toàn thời gian khởi đầu ở mức 12 đô la một giờ. Đối với một số người như David Howell, giáo sư về chính sách đô thị và thuộc trường phái Tân Kinh tế, trong nhận xét gần đây của ông về việc tăng lương tối thiểu, ông có hỏi “Tại sao trên thực tế chúng ta không nên chấp nhận sự mất việc? Sự kiện chúng ta dẹp bỏ đi những việc làm “hạng bét,” buộc chủ nhân phải nâng cấp công việc, và có một chương trình nghiêm túc để đền bù cho những người bị ảnh hưởng dù nhẹ nhất vì mất việc, thì điều đó có gì mà bị cho là xấu xa hả?”
Market Basket là một chuỗi gồm 77 siêu thị thuộc các siêu thị ở New England đã tuyển dụng hơn 25.000 người. Đối với những người kiêu ngạo, việc làm ở siêu thị có thể giống như những việc làm hạ tiện, không có cơ hội thăng tiến. Tuy nhiên, đối với những thiếu niên này, kinh nghiệm làm việc tại siêu thị Market Basket là bước đệm để tiến tới một cuộc sống có công việc ý nghĩa. Nhiều người đang kiếm thêm thu nhập từ công việc đang làm để trang trải học phí trong khi họ đang học ở trung học và đại học. Một số có thể tiếp tục sự nghiệp tại Market Basket.
Không khó để tưởng tượng điều gì sẽ xảy ra với những công việc này nếu mức lương tối thiểu 15 đô la một giờ được áp dụng. Hiện tại, do văn hóa phục vụ khách hàng, siêu thị Market Basket không có hệ thống tính tiền tự động. Chi phí nhân công tăng đột ngột [vì tăng mức lương tối thiểu] sẽ chắc chắn gần như đi kèm với việc giới thiệu việc thu ngân tự động và, trong tương lai, có lẽ những người sắp xếp kệ hàng sẽ là người máy.
Điều quan trọng là giá hàng hoá rẻ,thương hiệu nổi tiếng cùa siêu thị cũng sẽ kết thúc. Giá cả ở siêu thị thấp có thể không phải là vấn đề cho giới thượng lưu đưa ra tuyên bố công việc nào là “hạ cấp,” nhưng với nhiều gia đình khoản ngân sách mua sắm tại Market Basket với mức giá thấp làm tăng chất lượng cuộc sống của họ.
Công việc làm rèn luyện tâm thái
Trong bài tiểu luận kinh điển của mình,Tự lập thân, Ralph Waldo Emerson đã nhận xét rằng có nhiều sự giả dối nằm sẵn trong mỗi chúng ta: “Sức mạnh tồn tại bên trong mỗi con người theo bản chất là điều mới lạ, và không có ai ngoại trừ chính người ấy biết điều gì anh ta có thể làm được, chính anh ta cũng không biết điều đó cho đến khi anh ta thử.”
Khi một thiếu niên hoặc một thanh niên xin việc tại Market Basket, họ có thể không biết những gì họ có thể làm cho đến khi họ thử việc. Những thiếu niên này có thể đã không học được kỷ luật đi làm đúng giờ hoặc không biết ứng xử với ánh mắt coi thường từ phía đồng nghiệp hoặc từ người lớn nhìn họ.Họ có thể không học cách linh hoạt ứng phó với những thách thức hàng ngày. Họ có thể nhìn thế giới như đang nợ họ một thứ gì đó thay vì tìm cách tạo ra giá trị cho người khác.
Paul Stoltz và James Reed giải thích trong cuốn sách “Hãy đặt tâm thái của bạn vào công việc” (Put Your Mindset to Work ) “Tâm thái là thấu kính bên trong cơ thể bạn, qua đó bạn nhận thức và lèo lái cuộc đời mình.” Các yếu tố trong suy nghĩ có thể vô hình với chúng ta nhưng nó vẫn gây ảnh hưởng đến mọi thứ chúng ta làm.
Qua một cuộc khảo sát hàng ngàn nhà tuyển dụng, Stoltz và Reed đã phát hiện ra rằng các nhà tuyển dụng coi trọng tâm thái hơn là kỹ năng:
Một lựa chọn được đưa ra giữa một người có tâm thái đúng theo yêu cầu của công việc, nhưng lại thiếu hoàn toàn các kỹ năng cho công việc, và người có kỹ năng đầy đủ nhưng lại thiếu tâm thái cần thiết, tổng cộng 96 phần trăm nhà tuyển dụng được khảo sát đã chọn tâm thái hơn kỹ năng như yếu tố chính trong số những ứng viên họ tìm kiếm và giữ lại. Khi được hỏi yếu tố nào có khả năng hơn, một người có kỹ năng cần thiết sẽ phát triển tâm thái cần thiết, hoặc một người có tâm thái cần thiết sẽ phát triển kỹ năng cần thiết, 98 phần trăm nhà tuyển dụng đã xác nhận cái thứ hai.
Tại Market Basket, tinh thần đồng đội được thể hiện rõ rệt; tinh thần đồng đội là một phần của tâm thái cộng tác đã được nhân viên ở đây chia sẻ.
Stoltz và Reed quan sát “ Nếu kỹ năng của bạn liên quan đến những gì bạn có thể làm, thì tâm thái của bạn liên quan đến những gì bạn nhìn thấy, suy nghĩ và tin tưởng. Sáu đặc điểm hàng đầu của tâm thái mà cuộc khảo sát của Stoltz và Reed cho thấy đó là: trung thực, tận tâm, khả năng thích nghi, có trách nhiệm và tính linh hoạt. Những đặc tính quan trọng khác đối với nhà tuyển dụng gồm có tính quyết tâm, sự quả quyết, sự nỗ lực và tập trung hợp tác.
Huấn luyện đặt tâm thái làm trọng tâm
Giám đốc điều hành cũng là nhà sáng lập của hãng Hàng Không Southwest, Herb Kelleher, đã diễn tả theo cách này: “Nếu bạn không có thái độ tốt, chúng tôi không cần bạn, cho dù bạn có tài giỏi đến đâu.” Southwest nổi tiếng về đánh giá những người họ sắp mướn xem họ có phù hợp với văn hóa hợp tác và thân thiện của Southwest hay không.
Cách thức chuỗi siêu thị Market Basket điều hành cũng là sự lặp lại những điều mà Southwest đã làm: họ chú trọng vào thái độ ở một ứng viên. Một người quản lý của Market Basket giải thích rằng họ tìm kiếm những người trung thực, những người muốn làm ở đó và những người “sẵn sàng học hỏi.” Sau đó, khi được tuyển dụng, hệ thống [Market Basket] huấn luyện sẽ lo phần kỹ năng còn thiếu.
Điều gì xảy ra cho tuổi thiếu niên hoặc thanh niên mà thiếu yếu tố của tâm thái tiến thủ? Nếu họ nhận làm những công việc sơ cấp tại các công ty như Market Basket, văn hóa doanh nghiệp sẽ giúp họ phát triển đặc tính này.
Tại Market Basket, tinh thần đồng đội có thể thấy rất rõ ở đây, tinh thần đó là một phần của tâm thái hợp tác mà nhân viên tại đây được rèn luyện. Nhân viên nam, kể cả nhân viên đóng gói hàng và lưu kho, được yêu cầu mặc áo sơ mi trắng và thắt cà vạt.Việc mặc đồng phục này trở thành tâm thái chuyên nghiệp mà họ mới được rèn luyện. Mọi nhân viên đều đeo bảng tên ghi rõ thời gian làm việc với Market Basket. Market Basket có một văn hóa doanh nghiệp là phục vụ từng khách hàng không kể tốn kém, như nhân viên dẫn khách hàng đến tận nơi để món hàng, thay vì chỉ cho khách món hàng nằm ở kệ nào để họ tự lấy.
Những nhân viên giúp đỡ này tinh thần trách nhiệm của họ như thế nào? Kể từ khi họ được thuê làm việc tại đây, suy nghĩ về trách nhiệm đã tăng lên bao nhiêu trong chính họ? Có phải họ đã học được trong công việc rằng thái độ “không phải việc của tôi” sẽ không giúp họ tiến xa. Đối với một số người, “Tôi có thể làm gì hơn nữa?” là điểu họ cần học hỏi thêm.
Market Basket được nổi tiếng về việc thăng tiến hoàn toàn từ trong nội bộ. Những người có bằng Thạc sĩ Điều hành Doanh nghiệp (MBA), mà không hội nhập với văn hóa tại Market Basket, không nên nộp hồ sơ xin việc. Những nhân viên nào thiết lập được giá trị của họ thông qua sự siêng năng, làm việc chăm chỉ và đưa ra các đề xuất cải tiến hoạt động của cửa hàng, họ bắt đầu được thăng tiến chức vụ.
Nhiều nhân viên tuổi thiếu niên của Market Basket học được những bài học quan trọng suốt đời về kinh doanh. Họ học cách thành công bằng cách tạo ra giá trị cho người khác. Họ học được rằng sự hợp tác và giao tiếp được đánh giá cao. Họ học được rằng để thành công và hạnh phúc trong công việc, họ phải gạt sang một bên ý nghĩ rằng công việc chỉ là một danh sách các trách nhiệm và mệnh lệnh để thực hiện. Nhân viên nào phụ trách xếp hàng hóa vào kệ, nhân viên đó được đào tạo để quan sát và thông báo cho người quản lý về các mặt hàng đang bán nhanh và cần nhiều chỗ hơn trên kệ. Họ biết rằng công việc có thể cải thiện cuộc sống của những người khác. Nếu họ không phục vụ khách hàng, người khác sẽ làm điều đó.
Trong cuốn We Are Market Basket, giáo sư tiếp thị Daniel Korschun và nhà báo Grant Welker quan sát và nhận xét: “Tại Market Basket, các cộng sự viên nhận thức rằng họ không chỉ bán hàng tạp hóa, mà họ còn đang nâng cao mức sống của khách hàng qua mức giá thấp… Những ủy viên ban quản trị nhắc nhở các cộng sự điều này thường xuyên và rõ ràng. Mục đích của họ trong công việc là làm cho cuộc sống của mọi người tốt hơn.”
Giá cả thấp và cách phục vụ chu đáo của Market Basket tạo ra sự gắn bó trung thành của khách hàng với cửa hàng đến nỗi vào năm 2014, lúc quyền sở hữu của gia đình [chủ nhân] đã trở thành chủ đề của một vụ tranh chấp quyền sở hữu, khách hàng, nhân viên và nhà cung cấp đều tẩy chay cửa hàng cho đến khi quyền sở hữu ban đầu được khôi phục.
Giáo sư kinh tế Walter Williams đã gọi mức lương tối thiểu là “sự điên rồ cực độ,” vì mức lương 15 đô la một giờ đã trở thành phổ biến và [do đó] công việc sơ cấp ở mức khởi đầu đã bị loại trừ, chúng ta có thể hỏi: Sự điên rồ ấy đã trở thành tàn nhẫn chăng?
Để thành công trong cuộc sống, lối suy nghĩ giành phần thắng, tâm thái tiến thủ là yếu tố quan trọng. Tâm thái của chúng ta góp phần cải thiện cuộc sống qua các công việc sơ cấp, khởi đầu, nơi mà chúng ta nhận ra mình không phải là trung tâm của vũ trụ. Đối với những người chưa học được các yếu tố thiết yếu làm thế nào để thành công tại nơi làm việc, thì việc làm “tầm thường” không chỉ là một nguồn tiền, mà còn là một nguồn học hỏi tâm thái tiến thủ – là yếu tố sẽ cải thiện thu nhập của họ trong suốt cuộc đời. Điều gì có thể tàn nhẫn hơn là cắt đứt cơ hội khỏi những con người [đầy mơ ước] ấy?
Michelle Phạm chuyển ngữ
© Học Viện Công Dân, Feb 2019
Tác giả: Barry Brownstein là cựu giáo sư ngành kinh tế và lãnh đạo tại Đại học Baltimore. Ông cũng là tác giả cuốn sách nổi tiếng The Inner-Work of Leadership.
Nguồn: https://fee.org/articles/success-is-more-about-mindset-than-skillset/