fbpx

Vài Suy Nghĩ về Giáo Dục

Vài Suy Nghĩ về Giáo Dục : Chương 5

 Đức Dục

Đoạn 134

Điều mà mọi người cha biết lo lắng đến sự giáo dục của con mình muốn cho nó có, ngoài cái sản nghiệp để lại, gồm có bốn điều : đức hạnh, sự khôn ngoan, phép lịch sự và học vấn. Tôi không quan tâm lắm đến việc những từ ấy nhiều khi được dùng đến để cùng nói lên một điều hay là từ này được hàm chứa trong từ khác. Tôi dùng chúng trong cái nghĩa thông thường được chấp nhận và hy vọng rằng độc giả cũng hiểu được một cách dễ dàng.

Đoạn 135

Tôi đặt đức hạnh lên hàng đầu của các đức tính mà một con người, có học hay không, cũng cần có: nó tuyệt đối cần thiết nếu ta muốn được người khác kính trọng, thương mến, và [giúp ta] hài lòng với chính mình. Không có đức tính này, ta sẽ không có hạnh phúc trong cõi đời này và ngay cả trong đời sau.

Đoạn 140

Theo nghĩa thông thường được chấp nhận, sự khôn ngoan là đức tính giúp con người làm ăn một cách khéo léo và biết nhìn xa. Đây là kết quả của một sự trộn lẫn của một bản chất tốt, cộng với sự vận dụng của trí óc cùng với kinh nghiệm: và vì thế, nó ở ngoài tầm tay của trẻ con. Về điểm này, cái tốt nhất mà ta có thể làm được là ngăn ngừa đứa trẻ đừng mưu mẹo, mánh khoé. Thật vậy, mưu mẹo, mánh khoé, tuy rằng là bắt chước khôn ngoan, nhưng là hình thức rất xa vời của khôn ngoan, cũng như con khỉ, tuy rằng giống con người, nhưng nếu lấy đi những nét làm nó giống con người, thì nó càng xấu xí hơn. Mưu mẹo, mánh khoé chỉ là sự thiếu sót của sự hiểu biết: vì không thể đạt đến mục đích bằng con đường thẳng, nó dùng đến thủ đoạn, mưu kế; và mối nguy hại của nó là ta chỉ có thể dùng mưu mẹo một lần thôi; sau đó nó chỉ đem hại đến cho ta. Ta không bao giờ có thể tạo nên một bức màn lớn và khéo léo đến nỗi có thể che đậy ta được. Không ai có thể khéo đến độ che dấu được con người của mình mãi mãi; và một khi đã bị lột mặt nạ xuống thì kẻ ấy sẽ bị mọi người xa lánh, nghi ngờ, và sẽ liên kết lại để chống đối và đánh bại. Trong khi đó, một người cởi mở, thật thà và khôn ngoan được mọi người chấp nhận và cộng tác. Hãy làm cho đứa trẻ quen thói có cái nhìn đúng đắn về mọi việc; và không tự thỏa mãn cho đến khi đạt đến việc đó; hãy nâng cao trí óc nó đến những tư tưởng cao xa và xứng đáng; và hãy tập cho nó xa lánh những sự dối trá và mưu mẹo, vì trong mưu mẹo luôn luôn có dối trá: đó là cách tốt nhất để chuẩn bị cho đứa trẻ đạt được sự khôn ngoan. Việc còn lại sẽ được học qua thời gian, kinh nghiệm và quan sát, với sự giao thiệp với những người khác để tìm hiểu tính tình và ý định của họ. Ta không nên mong đợi tất cả những việc này khi tuổi trẻ còn thiếu hiểu biết, bất cẩn hay bồng bột. Tất cả những gì mà ta làm được trước khi trẻ đạt đến tuổi trưởng thành là tập cho nó có thói quen làm một con người thật thà, biết phục tùng lý trí và, càng nhiều càng tốt, biết suy nghĩ về các hành động của chính mình.

Đoạn 141

Đức tính tiếp theo của một con người có học là phép lịch sự. Có hai loại bất lịch sự: thứ nhất là sự rụt rè, ngượng ngịu; và loại thứ hai là sự vô ý tứ và thiếu tôn trọng nguời khác. Ta có thể tránh cả hai loại này bằng cách tuyệt đối thi hành điều luật: đừng nghĩ xấu cả về mình cũng như về người khác.